Heidegger

MARTİN HEİDEGGER (1889-1976)

HAYATI

Varoluşçu felsefenin önde gelen isimlerinden biri olarak bilinen Alman filozof 1889'da Baden eyaletinde doğdu. Çocukluğundan itibaren dine ve felsefeye eğilimli biri olarak yetişti.

Ailevi durumları iyi olmadığı için kilise tarafından okutuluyor ileride kiliseye hizmet etmesi şartıyla, yani papaz olması gerekiyor. Teoloji okuyor ve buradan başlıyor felsefeyle sorgulamayla ilişkisi. 1923'te Marburg Üniversitesi'nde profesör oldu. 1927 yılında " Varlık ve Zaman " yayımlandı ve yayımlanışından itibaren yalnızca varoluşçu felsefe açısından değil, 20.yüzyıldaki bir bütün felsefe tartışmaları bağlamında bir şekilde etkili oldu. 1933 yılından itibaren Naziler'in iktidara gelmesiyle birlikte Heidegger Nazilere katıldı. Bu dönemde Freiburg Üniversitesinde rektör oldu. Heidegger'in bu dönem boyunca izlediği politika her zaman tartışma konusu olmuş ve onun çalışmalarının değerlendirilmesine gölgeler düşürmüştür..

Kendi oluşturduğu terimler var, bir filofozu anlamak için kendi dilinden irdelemelisiniz diyor.Nazilere katılmasını “verilmiş sözler var” olarak açıklıyor. Nazi ideolojisinden taraf olmanın bir seçim değil zorunluluk olduğunu ve Martin Heidegger’in de bu zorunluluğa kapıldığını iddia edenler de var. Nazi döneminde rektör olarak görev yapıyor ve hiçbir zaman Yahudilere karşı yapılan eylemlere katılmıyor ve üniversitede de bunlara izin vermiyor. Politikaya boş bir uğraş olarak bakıyor ancak politikaya dahil oluyor ya da olmak olmak zorunda kalıyor.Daha sonra nasyonel sosyalist parti ile bağ kuruyor.Ölüm, zamansallık, özgürlük, dil gibi kavramları ele alıyor.

FELSEFESİ

Felsefe-dışı sayılan pek çok kavramı felsefeye taşıdı ve varoluşçu felsefecilerde görülen tarzda analizlere yöneldi ve bunları derinleştirdi.Kaygı, sıkıntı, merak, ölüm, korku gibi terimleri felsefe düzlemine taşıdı. Fenomenolojiyi Varlık sorunu bağlamında yeniden yorumladı ve kullandı. 

Heidegger'ın varoluşçu düşüncesine göre, insan bu dünyaya öylece bırakılmıştır. Bu bırakılmışlıkfikri birkaç yönden varoluşçu felsefenin temel argümanlarını sürdürür ve derinleştirir. Varoluşa bırakılmışlığı ile insan kendi varlık'ını oluşturma özgürlüğüne zorunlu olarak bırakılmıştir aslında. Ama başlangıçta, bırakılışın kendisi bir özgürlük yokluğudur -sondaki ölümün kaçınılamazlığı gibi.

 Heidegger, yapısalcılığa benzer ama başka bağlamlarda Dil konusunu felsefeye temel bir kategori olarak sokmuştur. Onun bütün felsefi kategorileri dil dolayımıyla işlerlik kazanır.

Heidegger’e göre varlık bilinenin aksine kavramların en 
karanlık olanıdır.

Var olan 
herhangi bir var olan olmayıp, soruyu soran olarak 
bizleriz yani buradaki var olan kişinin kendisidir.

Bu durumda varlığın anlamına dair soruyu şeffaf 
olarak formüle edebilmek için, bizden önce bir varolanın 
(Dasein’ın) kendi varlığı bakımından uygun bir biçimde 
açığa kavuşturulması gerekmektedir. 

 Her insan endişeyi tanır. Günlük hayat  ondan kaçar onu maskeler. Kararlı hayat ise onu bekler. Demek ki kararlı hayat için açık görüşlülük hatta kahramanlık gereklidir. Kahramanlığa erişmiş olan insan görür ki insan varlığı:

a) Tasa 'lıdır yani daima tehlikede daima "bahis konusu"dur ve belki hiçbir zaman erişemeyeceği mümkünlere yönelmektedir. 

b) Olumsaldır (Kontingent) yani olmayalir'dir. Çünkü Hiç'in kendisini kalbinde taşımaktadır.

c) Kabahatli 'dir. Normal anlamda kabahatli değil fakat metafizik alemle doludur. Yani insan sonlu bir varlık olduğunun bilgisini bir yaşantı olarak içinde taşır. Kararlı hayatı seçmiş olan insan için sakin olmak olanaksızdır. O zorunlu olarak mutsuz bir varlıktır. 

Heidegger'de de Kierkegaard'da olduğu gibi bir türlü öznel kategoriler vardır şu kadar ki o Kierkegaard gibi bunlara kategori denemez. Bu kategoriler şunlardır:

1) Acuna atılmış olmak Acunda olmak (Geworfenheit: - İn der Veltsein). Bununla dış acunun varlığı sorunu kasdedilmiş değildir. Bu sorun Heidegger'e göre uydurma bir sorundur ve onu günlük yaşamın üst derecesi gerçek bir sorun sayabilir. Fakat insan gene de varlık olarak bir acunla ilişkide bulunan bir varlıktır ama bu lişiki günlük yaşamın sandığı gibi bir uzay ilişkisi değil ontolojik bir ilişki varlıkbilim ilişkisidir. Yani onun acunla ilişkide olması onun varlığını oluşturan bir öğedir. Acunda bulunmaklığımız duyarlığımızın kaynağıdır. İşte Almanca Desein sözcüğündeki da (burada) nın anlamı budur. Acuna atılmış olanın nedeni nedir? Bunun nedeni yoktur. Biz salt bir rastlantı sonucu bu acuna atılmışızdır. 

2)Ölüm: Ölüm öyle bir varolma tarzıdır ki insan onu doğar doğmaz üzerine alır. Ölüm varlığın tümüdür. İnsanın bir takım olanaklara doğru atılımlarda bulunduğunu gördük. Ölüm bu atılımlar toplamının altına çizgiyi çekerfakat varlığı da ortadan kaldırır. İnsan ölüme en yüksek olanayağa yönelmiş olarak yönelmiştir. (Heidegger'in deyimi ile zum-Tode-sein). Ölümün de nedeni yoktur O sadece bir olaydır. İnsan bu olayı kabul eder fakat yapay olarak ona sebebiyet veremez (Freiheit zum Tode).

3)Zamansallık (Zeitlichkeit): İnsan zamansal bir varlıktır. Buradaki zaman fizik zaman değil ontolojik zamandır. Yani insan zaman içinde değildir zamansallaşma sürecinin ta kendisidir. Bu zamansallığı şöyle anlamamız gerekir: İnsan etkin olarak dağılan varlıktırdaha doğrusu varlığın etkin olarak dağılmasıdır. İşte bu etkin dağılma zamansallıktır. Ve bu varlık tabiatı gereğince kendisinin dışına çıkar (ausser-sich-sein)vecd(extase) haline girer. Burada da extase sözcüğün sözlük anlamında  ex-tase (dışa koyma) olarak anılmıştır.

4) Özgürlük:

a) İnsan acuna atılmış olmasını ve ölümü yani halini üzerine almaya kabullenmeye hazırdır 

b) İnsan geçmişe bakarak gelecekteki olanakları seçmekte özgürdür.

Tasa ve iç daralması, varlığa erişmek için bir ip ucudur. İç daralmasında insan, yokluğu ve yokluktan ayrılan varlığı kavrar. 
Her an yokluğa gidebileceğini duyar. Heidegger’e göre her şey insan içindir. Bitkiler ,hayvanlar ve tüm dünya insan içindir. 
Ahlak ya da doğrulukta insan içindir, insan göredir genel doğru yoktur.

SÖZLERİ

"Saatten zaman konusunda ne öğreniriz"

Dil varolmanın evidir.

“Ölüm,her bir bireyin onu bir başkasına geçirme gibi bir imkan olmaksızın kendi başına karşılaması gereken tekil bir deneyimdir.”

”Yaşamak rasyonel yoldan temellendirilemez”

”Korku Hiçi açığa çıkarır”

“Özet faşizanlıktır.”

“Ölüm varlığın tümüdür.”